Frozen Shoulder (capsulitis adhaesiva)
Een frozen shoulder (‘bevroren schouder’) is een schouder, waarbij de bewegingen in de schouder sterk beperkt zijn. Om het schoudergewricht zit een kapsel. Dit is weefsel, een soort omhulsel, (rondom het hele gewricht) dat het schouderscharnier volledig afsluit van weefsel buiten het gewricht.
Tussen de schoudertop (acromion) en het ravenbekuitsteeksel (processus coracoideus) bevindt zich een breed hard en scherp bindweefselband (het ligamentum coracoacromiale).
Dit ligament vormt samen met de schoudertop (acromion) het dak van het schoudergewricht. Tussen dit dak en de kop van de bovenarm kunnen weke delen (kapsel,pezen,slijmbeurs) ingeklemd raken. Het kapsel neigt soms te ontsteken (capsulitis) en te verkleven (adhaesiva) cq. te schrompelen. Het kapsel kan gaan ontsteken d.m.v overbelasting van de structuren in het gewricht, bijvoorbeeld van pezen, slijmbeurs en spieren. Het kapsel verliest zijn elastisch vermogen, verhard en verdikt. Dit zorgt ervoor dat we met de arm steeds minder bewegingen kunnen uitvoeren. Het kapsel kan hierdoor gaan verkleven cq. verschrompelen
Symptomen
Verschijnselen zijn beperkingen in het bewegen van de arm en pijn bij het bewegen. De arm wordt steeds minder gebruikt en met rust gelaten. De arm kan niet meer worden opgetild, gespreid en naar buiten gedraaid worden. Voor iedere persoon is de grote van de beperking verschillend dit hangt af van de ernst van de frozen shoulder. Het testen van de schouder om te beoordelen of er zich een Capsulitis adhaesiva beeld aan het ontwikkelen is kunt u doen met 3 bewegingen.
De tests zijn positief als zij voldoen aan een van de beschrijvingen die er onder genoemd worden.
Test 1
Ga op de rug liggen en vouw de handen. Strek daarna de armen naar boven zodat de armen naar het plafond wijzen. Beweeg dan de armen bijna gestrekt naar achteren en probeer ze neer te leggen.
-
Kunt u de arm niet plat neerleggen?
-
Doet het pijn aan het eind van de beweging?
Bij een beginnende frozen shoulder kan de hele beweging wat pijn doen echter met sterke toename van de pijn als u de arm bijna of helemaal gestrekt naar achteren heeft liggen.
Bij een gevorderde frozen shoulder heeft u veel moeite ver naar achteren te komen in verband met de hevig toenemende pijn en sterke bewegingsbeperking.
Test 2
Vanuit ruglig met de armen langs het lichaam de ellebogen 90 graden buigen. Vanuit deze positie de onderarmen naar buiten bewegen. In een gezonde situatie zal de onderarm een hoek maken van tussen de 45 en 80 graden met de vertikaal.
Zeer beweeglijke mensen kunnen de onderarmen op de tafel leggen. In het algemeen geldt in een gezonde situatie dat de dominante arm (arm waarmee u schrijft en gooit) iets verder komt dan de niet dominante arm.
-
Is er een groot verschil tussen links en rechts?
-
Doet de schouder of bovenarm pijn zodra u aan het eind van de beweging bent?
-
Bij een gevorderde frozen shoulder blijft de arm naar boven wijzen en komt u praktisch niet naar buiten.
Bij een beginnende frozen shoulder kan de hele beweging pijn doen echter met toename van de pijn als u de arm bijna of helemaal naar buiten heeft liggen.
Bij een gevorderde frozen shoulder heeft u veel moeite ver naar buiten te komen in verband met de hevig toenemende pijn en beperking van deze beweging.
In het linker plaatje is duidelijk zichtbaar gezien van achter het hoofdeinde van een liggend persoon dat de linker onderarm veel minder ver naar buiten komt dan de rechter. Het rechter plaatje is dezelfde positie gezien van boven.
Test 3
Vanuit stand of zit de aangedane hand achter de rug met de gezonde hand omhoog proberen te brengen.
Normaal gesproken zal u met de hand in het midden van de rug moeten komen. Heel beweeglijke mensen kunnen de hand tussen de schouderbladen brengen. In het algemeen geldt in een gezonde situatie dat de dominante arm (arm waarmee u schrijft en gooit) iets minder hoog zal komen. Zie fig. 5
-
Komt u niet boven het bekken {bil} uit met de aangedane arm, of komt u praktisch niet achter uw lichaam?
-
Is er eindstandig veel pijn?
Bij een beginnende frozen shoulder kan de hele beweging veel pijn doen echter met toename van de pijn als u de arm bijna of helemaal achter de rug heeft.
Bij een gevorderde frozen shoulder, heeft u veel moeite en krijgt u de hand nauwelijks hoger dan de bilnaad of praktisch niet achter het lichaam.
Als deze 3 test bewegingen positief zijn; dus beperkt en pijnlijk dan kan een beginnend Capsulitis adhaesiva ofwel frozen shoulder beeld aanwezig zijn.
Oorzaken
De oorzaken van het steeds minder kunnen bewegen van de schouder zijn niet altijd duidelijk. Er kunnen verschillende oorzaken zijn:
-
Vaak is een inklemming van het spierweefsel, pees weefsel of van de slijmbeurzen een oorzaak van een ontsteking reactie, waardoor er een kapselreactie ontstaat bijvoorbeeld pijn bij het bewegen.
-
Pijn door beschadiging van een van de weefsels na een val op de schouder of een verrekking.
-
Na een operatief ingrijpen of fractuur (botbreuk) na een ongeval kan, deze plotselinge ontsteking van het kapsel (capsulitis), de bewegingsvrijheid in korte tijd pijnlijk aan banden leggen.
-
Soms lijkt er of is er geen oorzaak te vinden en lijkt het ontstaan spontaan.
De fysiotherapeut
De belangrijkste behandeling bestaat uit preventie. U moet er dus voor zorgen dat er een frozen shoulder kan ontstaan. Het ontstaan van een bevroren schouder kunt u voorkomen door, als u een ziekte (kneuzing, ontwrichting, breuk) aan uw schouder heeft, de schouder toch gedoseerd te bewegen, dit moet wel gebeuren op aanwijzingen van de behandelend arts of fysiotherapeut. De fysiotherapeut leert de oefeningen correct uit te voeren en moedigt waar nodig aan. Enkele oefeningen die de fysiotherapeut kan aanbieden:
-
Pendel bewegingen. Op een stoel zitten , benen iets spreiden de arm er tussen laten hangen en kleine rondjes draaien. Kan ook staand met de gezonde arm steunen op een tafel. Iets voorovergebogen staan. De benen in schrede stand (1 been voor andere been achter plaatsen) en de met de aangedane arm kleine rondjes draaien.
-
Rek en mobilisatie (Zie enkele oefeningen bij symptomen) De fysiotherapeut kan oefeningen hier bij helpen en kan meer druk geven. De fysiotherapeut zal zoveel mogelijk bewegingsrichtingen van de schouder door bewegen om zo de bewegingsbeperkingen proberen op te heffen.
-
Versterkende oefeningen.
Deze oefeningen worden aangepast aan de toestand (de grote van de beperking in het schoudergewricht)van de patiënt.Het verwachte herstel hangt een beetje af van de ernst van de frozen shoulder.
In het eerste stadium, dat ongeveer twee tot negen maanden kan duren, is de pijn het hevigst. Beweging van het gewricht is slechts beperkt mogelijk.
Het tweede stadium treedt er stijfheid op en is het bewegingsverlies het grootst. De pijn blijft aanwezig, maar is vaak minder hevig. De pijn is niet meer sterk op de voorgrond. Dit stadium kan ongeveer twee tot zes maanden duren.
Het laatste stadium kenmerkt zich doordat het verstijvende proces niet meer actief is. Beweging en functie lijken te herstellen mede door het niet meer optreden van spasmen rond het gewricht. Het kapsel is kort en verdikt maar de snijdende pijn is verdwenen. Het kan nu meer en meer loskomen en rekken doordat de bewegingen vanuit de patiënt zelf groter worden. Er wil weer en kan weer bewogen worden. Dit stadium kan ongeveer twee tot negen maanden duren.
Dus met andere woorden als we het proces zijn gang laten gaan duurt de aandoening van circa 9 maanden tot 2 jaar echter in de praktijk zie je regelmatig patiënten jaren na een frozen shoulder die stevige restverschijnselen hebben in de beweeglijkheid van hun schouder. Vaak blijkt dat ze onvolledig of kort of niet zijn behandeld.
De schouder blijven bewegen om de toenemende stijfheid geen kans te geven en er dan geen of weinig verklevingen (adhaesies) kunnen ontstaan. In de 2e fase wordt dit lastiger omdat er reeds verklevingen (adhaesies) zijn gevormd. Echter ook in deze fase blijkt een goede aanpak gericht op automobilisatie (zelfbeweeglijkheid) wel degelijk in staat een versneld herstel van de joint play (gewrichtsvrijheid of gewrichtsspel cq. lenigheid) en functie te kunnen bewerkstelligen. Met behulp van de fysiotherapeut kunnen de bewegingen correct en zo ver mogelijk uitgevoerd worden.
De pijn moet tolereerbaar cq. accepteerbaar zijn voor de patiënt. Het motiveren en coachen van de patiënt zal vruchten afwerpen als er goed wordt meegewerkt. Het blijven sturen en motiveren en aanpassen van de oefeningen op de verbeterde situatie is een zeer belangrijke taak van de begeleidende fysiotherapeut.
Als dan toch de pijn niet beheersbaar en controleerbaar wordt om welke reden dan ook zal gekozen worden voor doorverwijzing naar de huisarts voor medicatieve of andere behandeling (injecties). Als echter ook bij deze patiënten na jaren nog restverschijnselen in de vorm van beweging beperkingen aanwezig zijn is mobilisatie van het glenohumerale (en scapulothoracale) gewricht door een manueel therapeut geïndiceerd
Mogelijke behandeling van specialisten
Operatie of manipulatie
Als uiteindelijk conservatieve behandeling niet helpt, is manipulatie onder narcose mogelijk. Er wordt onder narcose voorzichtig een einde gemaakt aan de verklevingen door ze los te scheuren (manipulatie). Ook worden vandaag de dag middels arthroscopische operaties verklevingen inwendig losgemaakt. Na de operatie en manipulatie onder narcose blijven oefenen is heel belangrijk om de verkregen ruimte in de schouder te behouden.